Author :
Abstract
19. yüzyılda kadınlar haklarını ve eşit konumlarını talep ettikleri bir kadın hareketi başlatmışlardır. Feminizm kavramı etrafında hak ve özgürlüklerini arayan kadınlar bu yüzyılda gerçekleşen reform hareketi içinde feminist hareketin başlamasına neden olmuşlardır. Feminist düşüncenin gelişimi, 20. yüzyılda feminist eleştiri kuramının oluşmasına yol açmış ve kadınlar artık kendilerine yazınsal alanda da ifade aracı bulmuşlardır. Feminist eleştiri kuramı edebiyat alanıyla sınırlı kalmayarak tiyatro, sinema gibi sanatsal alanların incelemelerinde de kullanılmıştır. Özellikle feminist eleştiri, tiyatro alanında oyun metinleri incelemelerine feminist bakış açısını dahil etmiş ve sahne üstündeki uygulamalarda dönüşüm sağlanmasına neden olmuştur. Batıda 1970’lerde örneklerinin verildiği feminist tiyatro oluşumu Türkiye’de 2000’li yıllarda faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu tarihten itibaren feminist metodolojiyle üretilen akademik yayınlar ve feminist uygulamalar sahne üzerinde temsil edilmeye başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı da, tiyatro ve feminizm ilişkisi bağlamında 2023 yılına kadar ülkemizdeki akademik yayınların ve uygulamaya dayalı olarak katkı sağlamış sahne üstü feminist çalışmaların alanyazın değerlendirmesini sunmaktır. Bu nedenle Türkiye’de faaliyet göstermiş ve hala göstermekte olan feminist tiyatro toplulukları çalışma dahilinde ele alınmıştır. Çalışmada yöntem olarak dijital tarama esas alınmış, YÖK-Tez, Google Akademik ve TR Dizin kapsamındaki akademik dergilerin dijital tabanlarında “feminizm, kadın, feminist dramaturgi, feminist eleştiri, feminist tiyatro, feminist uygulamalar” anahtar kelimelerinin “tiyatro” sözcüğü ile birlikte araması yapılarak çalışmanın sınırlıkları belirlenmiştir. Bulgular kısmında akademik yayınlar yayın yılı, nicelik ve içerik açısından; feminist tiyatrolar ise dönem ve içerik sayısı olarak sınıflandırılmıştır. Araştırma sonucunda tiyatro ve feminizm bağlamında 2010 sonrası nicelik olarak akademik yayınların ve feminist tiyatro uygulamalarının artış gösterdiği, feminist dramaturgiyle incelenen oyunların sayısının arttığı ancak her kadın hikayesini anlatan tiyatro oyununun feminist tiyatro uygulaması sayılmadığı, uygulama olarak tiyatro ve feminizm birlikteliğinin hala gelişmesi gereken bir alan olduğu görülmektedir.
Keywords
Abstract
In the 19th century, women of the era started a women's movement demanding their rights and equal status. Women seeking their rights and freedom around the concept of feminism led to the beginning of the feminist movement within the reform movement in this century. The development of feminist thought led to the formation of feminist criticism theory in the 20th century, and women now found a means of expression in the literary field. Feminist criticism theory has not been limited to literature but has also been used in analyzing artistic fields such as theater and cinema. In particular, feminist criticism has included a feminist perspective in analyzing play texts in theater that led to a transformation in the practices on the stage. The formation of the feminist theater, which examples were given in the West in the 1970s, began operating in Turkey in the 2000s. Since then, academic publications and feminist practices produced with feminist methodology have started to be represented on the stage. This study aims to present the literature review of academic publications in Turkey and on-stage feminist studies that have contributed based on practice until 2023 in the context of the relationship between theater and feminism. As a result, this study examines feminist theater groups that have operated and are still active in Turkey. The methodology employed in this study is based on a digital literature review. Specific searching parameters and limits were established by using the keywords "feminism," "women," "feminist dramaturgy," "feminist criticism," "feminist theater," and "feminist practices" along with the term "theatre" in digital academic journal databases, including YÖK-Tez, Google Scholar, and TR Index. In the findings section, academic publications with a focus on their publication year, quantity, and content were examined. An analysis of feminist theaters, considering their historical period and scope were also conducted. The research findings indicate that since 2010, within the context of theater and feminism, there has been a notable increase in both the quantity of academic publications and feminist theater practices. Moreover, there has been an uptick in the number of plays analyzed using feminist dramaturgy. However, it's important to note that not all theater productions that portray women's stories are necessarily categorized as feminist theater practices. The integration of theater and feminism as an applied discipline remains an area that requires further development.
