Author :
Abstract
Öz
Kâğıt kesme sanatı, binlerce yıldır var olan bir el sanatıdır. Kökenleri antik çağlara dayanan bu sanat formülü dünya çapında farklı kültürlerde benzersiz bir şekilde gelişmiştir. Kâğıt kesme sanatının ilk olarak Çin’de, insanların evlerini süslemek için kullandıkları düşünülmektedir. Çin ile iletişimi olan toplumlarda görülen kâğıt kesme sanatı, her ülkenin kendi dilinde kesmek fiilinin karşılığı olan kelimelerle ifade edilmektedir. 15. yüzyıldan itibaren de Anadolu’da kitap süsleme sanatlarından biri olarak, sanatımızda “Katı’ Sanatı” olarak yer aldığı bilinmektedir. Katı’ sanatı hat yazılarının oyularak levha şeklinde, bitki ve ağaç tasvirlerinde, yazı çekmece süslemelerinde, devlet arşiv defterlerinde kullanılan etiketlerin desenler oyularak tercih edildiği kaynaklarda bulunmaktadır. Bu sanat pratiği Ukranya’da Vytynanka olarak karşımıza çıkmaktadır. Vytynanka’nın 16. yüzyılda ilk örneklerinin mühür olarak kullanıldığı, ilerleyen zamanda insanların maddi imkansızlıklarından dolayı evlerinde perde olarak ve dini günlerde kâğıttan kesilen desenleri ev süslemek için kullandıkları kaynaklarda yer almaktadır. Ukranya’da yaşayan günümüz sanatçısı Daria Alyoshkina bu sanatı daha ileri taşıyarak, önceleri küçük ebatlarda yapılan Vytynanka eserleri, büyük ebatlarda keserek dikkat çekmektedir. Birçok ülkede sergiler açan sanatçı, kurduğu gölge tiyatrosunda dekorasyon olarak eserlerini asmaktadır. Araştırma kapsamında kâğıt kesme sanatının tarihine ve Osmanlı döneminde katı sanatının gelişimine kısaca yer verilmiştir. Ukrayna’da yapılan “Vytynanka” sanatı, sanatçı ile görüşme doğrultusunda ulaşılan, makale ve elektronik kaynaklar incelenerek, bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Vytynanka sanatının tanıtımına katkı sağlamak amacı ile sanatçı Daria Alyoshkina ve yaptığı eserler tanıtılmaya ve kültürel önemi vurgulanmaya çalışılmış, farkındalığının yaratılması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
ABSTRACT
Paper-cutting art is a traditional handicraft that has existed for thousands of years and centuries and dates back to ancient times, allowing unique developments and differentiations in diverse cultures worldwide. This art form, whose origins date back to ancient times, has developed uniquely in different cultures worldwide. The common belief is that paper-cutting art was first used in China with the aim of decorating homes. Then, other societies that communicate with China have continued to develop their own cultural paper-cutting art, and this artform is expressed with words corresponding to the verb "to cut" in each country's own language. Since the 15th century, this artform has been known as one of the book decoration arts in Anatolia, and it is known as Katı Art. Katı Art is found in multiple diverse sources, such as where calligraphic writings are carved into plaques, plant and tree depictions, writing drawer decorations, and patterns carved into state archive books. This artform appears in Ukraine as "Vytynanka".
The first examples of Vytynanka were used as seals in the 16th century. Later, patterns from paper-cutting were used as decorations on religious holidays or curtains in homes due to financial hardships. Daria Alyoshkina, a contemporary artist in Ukraine, has taken this artform further by creating attention-grabbing large-scale Vytynankas than her predecessors who created smaller examples. The artist, who has held exhibitions in many countries, hangs her works as decorations in the shadow theater she has established. Relatedly, in the scope of the research, a brief overview of the history of paper-cutting art and the development of Katı Art in the Ottoman period was given. This research was conducted by examining articles and electronic sources reached through interviews with the artist Daria Alyoshkina and introducing the artist and her works to contribute to the promotion of Vytynanka art, emphasize its cultural importance, and create awareness.
