Author :
Abstract
Bu çalışma, yaklaşık altı yüz yıl hüküm sürmüş Osmanlı Devleti’nin sanata bakış açısını ve bu süre zarfında sultanların resim sanatına karşı tutumlarını ele alırken, minyatürden batı tarzı resme evrim aşamaları da incelenmektedir. Dönemin başlarında, padişahın himayesinde,el yazması kitaplarda yer alan açıklayıcı minyatür resimlerinitüm ayrıntılarıyla yapan nakkaşlar, sultanın saltanatını yüceltirken aynı zamanda bizlere yazıldığı döneme ait çok değerli bilgiler vermektedir. Her padişah döneminde, resim sanatına verilen değerfarklılık göstermektedir. Bunu kimi zaman ilgi düzeyi, kimi zaman da din etkilemiştir. Sanata36 Osmanlı padişahından ilk büyük desteğin, Fatih Sultan Mehmet tarafından geldiği ve İtalyan sanatçı Bellini’ye portresini yaptırdığı bilinir. Her ne kadar şehzadelerin çok yönlü eğitimler alarak tahta geçtikleri bilinse de, her birinin ayrı bir seviyesi ve mizacı olduğu kabul edilmelidir. Sonrasındaki dönemde minyatür resimleri yapılmaya devam edilse de ikinci büyük değişim III. Ahmet’in padişahlığındaki Lale Devri ile başlamıştır denilebilir. Matbaanın gelişi, el yazması kitaplardaki minyatür döneminin kapanmasını hızlandıran etkiler arasındadır. Levni ve Abdullah Buhari bu dönemin önemli ve son nakkaşları arasındadır. Sırasıyla III. Selim döneminde Mühendis-i Berri Hümayun’un açılışı, II. Mahmut döneminde Avrupa’ya resim eğitimine gönderilen öğrenciler ve padişahın kıyafet devrimi sonrasında yaptırdığı portrelerini devlet dairelerine astırması resim adına olumlu gelişmelerdir. Bunlarla birlikte II. Abdülhamit döneminde Sanayi-i Nefise Mektebi ile Osmanlı’nın ilk güzel sanatlar okulu açılmıştır. Çalışmanın yöntemi literatür tarama olup, alan yazındaki incelemelerin analiziyle şekillenmiştir.
Keywords
Abstract
While this study deals with the perspective of the Ottoman Empire, which ruled for nearly six hundred years, on art and the attitudes of the sultans towards painting during this period, the evolution stages from miniature to western style painting are also examined. At the beginning of the period, under the patronage of the sultan, the miniaturists, who made the explanatory miniature paintings in the manuscripts in all details, glorify the sultan's reign and at the same time give us very valuable information about the period in which it was written. In each sultan's period, the value given to the art of painting differs. This was sometimes influenced by the level of interest and sometimes by religion. It is known that the first great support for art from 36 Ottoman sultans came from Fatih Sultan Mehmet and he had Italian artist Bellini's portrait painted. Although it is known that the princes took the throne by receiving versatile education, it should be accepted that each of them has a different level and temperament. Although miniature paintings continued to be made in the following period, the second major change was III. It can be said that it started with the Tulip Era under Ahmet's sultanate. The arrival of the printing press is among the effects that accelerated the closing of the miniature period in manuscripts. Levni and Abdullah Buhari are among the important and last muralists of this period. Respectively III. The opening of the Engineer-i Berri Hümayun during the reign of Selim II. The students who were sent to Europe for painting education during the reign of Mahmut II and the sultan's portraits that he had made after the dress revolution were positive developments in terms of painting. Along with these, II. During the reign of Abdülhamit, Sanayi-i Nefise Mektebi and the first fine arts school of the Ottoman Empire were opened. The method of the study is literature review and has been shaped by the analysis of the studies in the literature.
Keywords
- Açoğlu, S. & Yavaş, D. (2019). Osmanlı padişah portreciliğinde sultan III. Selim ve sultan II. Mahmud ile değişen gelenek. Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, 7 (19), 35-52. DOI: 10,31126/akrajournal.558427.
- Altaylı, F. (2016, Ocak 6). TekeTek. 2. Bayezid'in kötü alışkanlıkları nelerdir? (Prof. Dr. İlber Ortaylı) [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=7q3xu2CpQd8
- Artut, K. (2013). Sanat eğitimi kuramları ve yöntemleri. Anı.
- Cezar, M. (1971) "Sanatta batıya açılış ve Osman Hamdi", Türkiye İş Bankası A. Ş. Kültür Yayınları.
- Çağlayan, N. (1995). XVI. Yüzyıl Osmanlı dönemi minyatür sanatı ve kanuni dönemi minyatür sanatçısı Matrakçı Nasuh.(Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Duben, İ. (2007). Türk resmi ve eleştirisi: 1880-1950. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- Erkara, A.D. (1995). Osmanlılarda Batılı anlamda resmin gelişim evreleri(Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Ersoy, A. (1998). Günümüz Türk resim sanatı : ( 1950 den 2000 e ). Bilim Sanat Galerisi.
- Gençel, Ö. (2021). Sanayi-i Nefise Mektebi (1882-1928). Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Gülaçtı, İ. E. (2017). Osmanlı Resim Sanatı ve Propaganda İlişkisi: Padişah Resimleri ve Şişli Atölyesi. Yıldız Journal of Art and Design, 4 (1), 29-65. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/yjad/issue/30317/329766
- Gürtuna, S. (2005). Sanat eğitimi yönünden" Fatih'in çocukluk defteri" üzerine düşünceler. HAYEF Journal of Education, 2(1).
- İndirkaş,Z. (2001). Ana tanrıçalar, Kybele ve çağdaş Türk resmindeki izdüşümleri. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- İyiat, B. (2022). Kuruluşundan itibaren kronolojik sırayla Osmanlı tarihi, 12. Basım. Bizim Büro Basım Evi.
- Kılıç, E. (2008). Teknik ve üslup bakımından 1930’lara kadar Türk Resmi’nde manzara. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (21), 123-141.
- Kılıç, E. (2010). Teknik ve üslup bakımından 1930’lara kadar Türk Resmi’nde manzara . Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 0 (21), 123-141. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunigsed/issue/2557/32957
- Kılınç, Ü. (2021).Osmanlı padişah portrelerine dair bir değerlendirme. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, (20), 81-95.
- Kuban, D. (2010). Türk ve İslam sanatı üzerine denemeler. Arkeoloji Ve Sanat.
- Kuban, D. (2021). Çağlar boyunca Türkiye sanatının anahtarı (6. Baskı). Yapı Kredi.
- Küçükhasköylü, N. (2011). Osmanlı sarayında Ermeni ressamlar: Manas ailesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1).
- Küçükhasköylü, S. N. (2015). Osmanlı sarayının portre ressamları''. Milli Saraylar, Sanat-Tarih- Mimarlık Dergisi, S, 14.
- Mahir, B. (2005). Osmanlı minyatür sanatı. Kabalcı Yayınevi.
- N Berk., K Özsezgin. (1983). Cumhuriyet dönemi Türk Resmi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Genel Yayın No: 248, Cumhuriyet Dizisi: 11,
- Ortaylı, İ. (2009). Osmanlıyı yeniden keşfetmek. Timaş.
- Özyiğit, H. (2017). Pierre Désiré Guillemet’nin ilk özel resim atölyesi ve Osmanlı Devleti’nde sanat eğitimine katkısı. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Busbed), 7(14), 125-138.
- Papila, A. (2008). Osmanlı İmparatorluğu'nun Batılılaşma döneminde resim sanatının ortaya çıkışı ve Osmanlı kimliğinin resimsel anlatımı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1 (1), 117-134. Retrievedfrom https://dergipark. org.tr/en/pub/sanatvetasarim/issue/20666/220458
- Pehlivan, B. (2019). “1914 kuşağı” sanatçılarının resimlerinde İstanbul izleği (teması) . Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, In Memeory of Ahmet Yakupoğlu City, Art and Desing Special Issue, 100-118.
- Renda G. (1977), "Batılılaşma döneminde Türk resim sanatı", Hacettepe Üniversitesi Yayınları C.17, Doçentlik Tezi, Ankara
- Renda, G., Erol, T. (1980).Başlangıcından bugüne çağdaş Türk resim sanatı tarihi, I. Tiglat.
- Sürbahan, N. (2002). 19. yüzyıl Osmanlı Sarayında ressam Manas Ailesi,(Yüksek Lisans Tezi)Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Şişman, A. (1986). Mekteb-i Osmanî (1857-1864). Osmanlı Araştırmaları, 5(05).83-160.
- Tanilli, S. (2001). Uygarlık tarihi (6. Basım). Adam.(İlk Basım 1981).
- Tansuğ, S. (1997a). Çağdaş Türk Sanatı’na temel yaklaşımlar. Bilgi.
- Tansuğ, S. (2008). Çağdaş Türk Sanatı. Remzi.
- Uzun Aydın, D. (2013). Osmanlı’nın son döneminde eğitim, kültür ve sanat hayatına genel bir bakış. İstanbul Journal Of SocialSciencesSummer: 4
- Ürekli, F. (2009). İslam Ansiklopedisi cilt 36, Sanayi-İ Nefıse Mektebi . Türkiye Diyanet Vakfı
- Wojcik, A. (2019). Stanisław Chlebowski, Sultan Abdülaziz’in sarayında. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, (17), 33-51.
- Yılmaz, Y. (2015). Osmanlıların Kuruluşuna Dair İkilemler. Journal of HistoryandFuture, 1(1), 8-38.
- Yüksel, A. E. (2017). Sultan II. Abdülhâmid’in sanat hâmiliği. Sanat Tarihi Dergisi, 26(2), 261- 293.
- Şekil 1. https://www.haberturk.com/bu-tablolari-kim-satti-2725270, Erişim Tarihi:15.05.2022
- Şekil 2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Nakka%C5%9F_Sinan_Bey, Erişim Tarihi:15.05.2022.
- Şekil 3. Bağcı S.,Çağman F., Renda G. -Tanındı Z., Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul, (2006), s. 77.
- Şekil 4.https://istanbultarihi.ist/275-istanbul-sarayinin-resim-hazinesinden-osmanli-sanatinda- minyatur, Erişim Tarihi:09.12.2022.
- Şekil5 https://www.wikiwand.com/tr/Gazanfer_A%C4%9Fa_Medresesi, Erişim Tarihi:15.05.2022.
- Şekil 7. Kılıç, E. (2008). Teknik ve üslup bakımından 1930’lara kadar Türk resminde manzara. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (21), 123-141.
- Şekil 9. Efendi, O. Ş. (2018). Musavver sefaretnâme-i İran. resimli İran sefâretnâmesi. Millet Yazma Eser Ktp., Ali Emîrî Tarih, No. 822
- Şekil 10. https://tr.wikipedia.org/wiki/Şeker_Ahmet_Paşa, http://www.antikalar.com/seker- ahmet-pasa Erişim Tarihi: 28.10.2022.
- Erişim Tarihi: 28.10.2022.
- Şekil12.https://www.peramuzesi.org.tr/blog/chlebowskinin-sultani/1274 Erişim Tarihi: 09.12.2022.
- Şekil14. https://tr.wikipedia.org/wiki/Fatih_Sultan_Mehmet%27in_Portresi Erişim Tarihi: 28.10.2022.
- Şekil15. https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-z/zonaro-fausto/fausto-zonaro- fatih-sultan-mehmet-portresi/ Erişim Tarihi: 28.10.2022.
