Author :
Abstract
Türk kültür ve mitolojisinde yer alan “Geyik” birbirlerinden farklı toplumların kültürel yaşamları üzerinde göstermiş olduğu çeşitli etkileri dolayısıyla, zaman içerisinde güçlü bir imge haline dönüşmüştür. Geyik ve türleri ile ilgili olarak, ortaya konulan destanlar, mitolojiler, edebi metinler, söylenceler ve çeşitli dini inanışlar, geçmiş çağlarda yakalamış oldukları etkileri, günümüzde de sürdürmektedir.
Zarif boynuzları ve iri cüssesiyle, yapısal olarak dikkat çeken geyik, kızıl geyik, karaca, ceylan gibi türleri ile hem etinden-sütünden hem de derisinden faydalanılabilen bir hayvan türüdür. Geyiğin günümüz Türk toplumlarında da sıklıkla karşılaşılan farklı bir kullanım biçimi ise; görkemli boynuzlarının süs eşyası olarak kullanılmasıdır. Geyik boynuzları kimi zaman kültürel bir ritüel ya da dini bir inanış dolayısıyla sembolleştirilerek evlerin duvarlarına asılmakta kimi zaman da atların başına maske, insanların başlarına da taç olarak takılmaktadır. Birbirinde farklı pek çok kültür ve mitolojide kendisine güçlü bir yer bulan geyik, Tük kültür ve mitolojisinde de güncel ve etkin bir imge olarak yerini almaktadır.
Yapılan araştırmada; Türk kültür ve mitolojisinde yer alan “Geyik” imgesinin taşımış olduğu önem irdelenmiştir. Geyiğin yer aldığı, birbirlerinden farklı konu ve üsluptaki minyatür eserler estetik ve plastik yönüyle değerlendirilerek, geyik imgesinin minyatür sanatında nasıl betimlendiği açıklanmaya çalışılmıştır. Geçmişten günümüze kadar olan süreçte nakkaşların/sanatçıların minyatür çalışmalarında, geyik imgesine sıklıkla yer vermesi, “Geyiğin” Türk kültür ve sanatlarında kalıcı bir yer edinmiş olduğunu göstermektedir.
Keywords
Abstract
The "deer" in Turkish culture and mythology has become a powerful image over time due to the diverse influence it has exerted on the cultural lives of diverse societies. The epics, mythologies, literary texts, legends, and various religious beliefs associated with the deer and its species continue to exert the same influence they did in past eras.
Species such as deer, red deer, roe deer and gazelle, which draw attention with their elegant antlers and large size, are an animal species that can be used for both their meat, milk and skin. Another common use of deer in contemporary Turkish societies is the use of their magnificent antlers as ornaments. Deer antlers are sometimes hung on the walls of houses as symbols of a cultural ritual or religious belief, and sometimes they are worn as masks on horses' heads or as crowns on people's heads. The deer, which holds a strong place in many diverse cultures and mythologies, also holds a place as a current and influential symbol in Turkish culture and mythology.
In this research, the significance of the "deer" image in Turkish culture and mythology is examined. Miniature works featuring deer, with varying subject matter and style, are evaluated from an aesthetic and plastic perspective, attempting to explain how the deer image has been depicted in miniature art. The frequent use of the deer image by miniaturists/artists in their miniature works from past to present demonstrates that the "deer" has gained a lasting place in Turkish culture and art.
