Author :
Abstract
Bağlamanın telleri birbiriyle uyum teşkil eden seslere ayarlanmaktadır. Tellerin açık konumda ürettiği seslerin müzikal aralık bakımından uyumu her bir düzenin “düzen” olarak kabulü bakımından bir ölçüt işlevi görmektedir. Folklorik bakımdan “tellerin murad alması” ifadesiyle dillendirilen bu uyum “bağlamada düzen” kavramı için bir temel mahiyetindedir. Bağlama düzenlerinin her biri, bu düzenler dizgesinin içerdiği uyumun birer sesli nişanesi olmaktadır. Bu dizgenin içerdiği tüm düzenlerden yankılanan her bir uyum durumu, düzen ve dizge kavramlarının bağlama paydasında taşıdığı anlama gönderme niteliğindedir. Bağlama düzenlerinin barındırdığı benzer, farklı, nitel ve nicel yönler bilindiği üzere gelenek zemininde konulan adlar ile ima edilmektedir. Bilgisayar klavyelerindeki tuş takımının konumlandırılışındaki farklılıkları bir ad olarak nitelemek için kullanılan F, Q gibi harfler, benzer işlevle bağlamada tellerin açık konumdaki seslerini bir düzen paydasında göstermektedir. Tellerin açık konumda ürettiği sesler ve bu seslerin müzikal aralıklar bakımından uyumu ayrıca onların merkez kabul edilen bir sese göre derecelendirilmesi gibi başlıklar altında toplanan veriler, bağlama düzenlerinin içerdiklerinin yorumlanması için birer yol gösterici rolü üstlenmektedir. Bu yolun iz çizgisinin oluşturduğu desenler ve bu desenlerin içerdiği unsurların dizilim biçimlerinde onların palindrom ve yansıma simetrisi kavramlarının anlam içeriğiyle örtüşen yönleri bulunmaktadır. Bağlama düzenleri kapsamlı bu desenlerin içerdiklerinin okunması için konuya dair kaynaklar taranarak her bir düzenin bahsi geçen başlıklara gönderme yapan özellikleri belli işaretçiler kullanılmak suretiyle kodlanmış ve bu kodlar ilgili tablo ve bağlama çizimleriyle birlikte sunularak barındırdıkları palindromik ve yansıma simetrik yapılar sergilenmiştir. Bu kodların hem her bir düzen, hem de düzenler arası oluşturduğu desenler ve bu desenlerin iz çizgileri bu yapılarca, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi zemininde irdelenmiştir. Kayseri, Yeksani ve Sabahi adlarını taşıyan düzenlerin palindromik ve yansıma simetrik yapıda olduğu tespit olunmuştur. Bu düzenler aracılığıyla gerçekleştirilen sesleyişe dair edimlerde de (tezene ve parmak hareketleri) bu yapısal niteliklerin gözlenmesi öngörülmektedir.
Keywords
Abstract
The strings of the baglama are tuned to sounds that are in harmony with each other. The harmony of the sounds produced by the strings in their open position, in terms of musical intervals, serves as a criterion for each arrangement to be considered "order." This harmony, expressed folklorically as "the strings taking aim," is the basis for the concept of "order in bağlama." Each bağlama arrangement is a vocal manifestation of the harmony inherent in this system of arrangements. Each instance of harmony resonating from all arrangements within this system refers to the meaning carried by the concepts of order and system in the bağlama's denominator. The similar, different, qualitative, and quantitative aspects inherent in bağlama arrangements are, as is well known, implied by names derived from tradition. Letters like F and Q, used to name differences in the keypad positioning on computer keyboards, serve a similar function, representing the sounds of the strings in the open position in the bağlama's denominator of order. Data collected under headings such as the sounds produced by the strings in the open position, the harmony of these sounds in terms of musical intervals, and their gradation according to a central sound serve as a guide for interpreting the contents of bağlama patterns. The patterns formed by the trace line of this path and the arrangement of the elements contained within these patterns have aspects that overlap with the semantic content of the concepts of palindrome and reflection symmetry. To interpret the contents of these comprehensive bağlama patterns, resources on the subject were reviewed, and the characteristics of each pattern referring to the aforementioned topics were coded using specific markers. These codes were presented with relevant tables and baglama drawings, demonstrating their palindromic and reflection symmetrical structures. The patterns created by these codes, both within each pattern and between patterns, and the trace lines of these patterns were examined by these researchers using document review, a qualitative research method. It was determined that the patterns named Kayseri, Yeksani, and Sabahi possess palindromic and reflection symmetrical structures. It is anticipated that these structural qualities will also be observed in the vocal acts (plectrum and finger movements) performed through these systems.
