Author :
Abstract
Belgesel sinema, başlangıcından bu yana gerçekliği temsil etme ve aktarma biçimleri konusunda farklı yaklaşımlar geliştirmiş ve zaman içinde teknolojik, kültürel ve estetik dönüşümlerle birlikte önemli ölçüde çeşitlenmiştir. Bu çeşitlilik, belgesel filmleri sınıflandırma, kategorize etme ve kuramsal olarak konumlandırma sürecinde belirli zorlukları da beraberinde getirmiştir. Bill Nichols’un ortaya koyduğu belgesel modları, bu çeşitliliği anlamlandırma çabası açısından önemli bir kuramsal çerçeve sunarak belgeselin farklı temsil stratejilerini sistematik biçimde değerlendirme olanağı sağlamaktadır. Bu modlardan biri olan edimsel belgesel biçemi, nesnel bilgi aktarımından çok deneyimi, öznel bakışı ve duygulanımsal etkileşimi merkeze almaktadır ve gerçekliği bireyin yaşantısı üzerinden yeniden kuran bir yaklaşım ortaya koymaktadır. 2020 yapımı Ahtapottan Öğrendiklerim / My Octopus Teacher filmi, yönetmenin doğayla ve özellikle tek bir canlıyla geliştirdiği kişisel ilişki üzerinden bireysel dönüşümü aktarmasıyla edimsel modun çağdaş ve güçlü bir örneğini oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, filmin edimsel anlatı yapısını inceleyerek öznel deneyimin belgesel sinemadaki temsil biçimlerini görünür kılmaktır. Araştırmada betimsel analiz ve tematik analiz yöntemleri kullanılmış ve filmin kişisel ses anlatımı (voice-over), günlük benzeri düşünsel yapısı, deneyim odaklı sahne kurgusu ve görsel estetik tercihleri üzerinden nasıl bir öznel anlam dünyası yarattığı değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, Ahtapottan Öğrendiklerim filmi edimsel belgesel biçemin temel özellikleriyle büyük ölçüde örtüşen bir anlatı kurmakta ve öznel deneyimi merkeze alan yapısı, anlatıcının olayların içinde konumlanışı, duygulanımsal bağın belirleyici rolü ve deneyimin estetik-etik boyutlarla bütünleşmesi sayesinde edimsel biçemin belirgin bir örneğini ortaya koymaktadır.
Keywords
Abstract
Documentary cinema has developed various approaches to representing and conveying reality since its inception, and it has diversified significantly over time through technological, cultural, and aesthetic transformations. This diversity has brought certain challenges to the processes of classifying, categorizing, and theoretically positioning documentary films. Bill Nichols’ documentary modes offer an important theoretical framework for making sense of this diversity and provide a systematic way to evaluate the different representational strategies of documentary filmmaking. Among these modes, the performative documentary mode centers not on the transmission of objective information but on experience, subjective perspective, and affective engagement, presenting an approach in which reality is reconstructed through the lived experience of the subject. The 2020 film My Octopus Teacher constitutes a contemporary and compelling example of the performative mode, as it conveys the filmmaker’s personal transformation through a deeply developed relationship with nature and, in particular, with a single sea creature. The aim of this study is to examine the film’s performative narrative structure and to reveal the representational forms of subjective experience in documentary cinema. Descriptive analysis and thematic analysis were employed, and the film was evaluated through its use of personal voice-over narration, diary-like reflective structure, experience-centered scene construction, and visual aesthetic choices that together create a subjective world of meaning. In conclusion, My Octopus Teacher constructs a narrative that aligns closely with the core features of the performative documentary mode. Its emphasis on subjective experience, the narrator’s positioning within the events, the central role of affective engagement, and the integration of experiential elements with aesthetic and ethical dimensions clearly demonstrate the film as a notable example of the performative mode.
